سنگبری‌های شهرک بعثت؛ فرصت یا تهدید؟

سنگ یکی از ابتدایی ترین مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاهها و رفع نیاز خود استفاده کرده است. دوره‌های کهن سنگی و پارینه سنگی نشان دهنده دوره‌هایی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و دیگر مصالح مقدم می باشد . آثار خانه‌های از سنگ چیده شده در شمال ایران متعلق به 7000 سال پیش موجود است. امروزه استفاده گسترده از سنگ سبب رونق گرفتن این صنعت شده، البته امروزه تنها در ساختمان های یادبود و مانند آنها به تمامی سنگ به کارگرفته می شود . فراوانی و مقاومت آن در مقابل عوامل محیطی باعث شده است که در قسمت‌هایی که ساختمان به زمین مربوط می‌گردد یا نقاطی که زیر فشار بیشتری است و به استحکام بیشتری نیاز دارد ، از آن استفاده شود.عمده‌ترین سنگهایی که در عملیات ساختمانی در ایران بکار می‌روند عبارتند از : گرانیت ، سنگ سبز توف کوارتزیت ، سنگ آهک تراورتن ، مرمر ، سرپانتین ، ماسه سنگ ، شیست. ابزارهای مهم سنگ‌بری عبارتند از: سنگ ساب ، پولیش گرانیت، سگمنت ساز، تیغ اره، برش الماسه، دیسکهای سنگبری و ..... این ابزارها به دلیل اعمال خاصی که بر روی سنگ انجام می‌دهند دارای سروصدای زیادی هستند و آلودگی صوتی فراوانی دارند از این رو در مناطق شهری استفاده از این گونه ابزارها در کارگاه‌های مختلف ممنوع می باشد. اگرچه همچنان در منطقه شانزده شاهد این کارگاه‌ها هستیم.

سابقه شکل‌گیری وگسترش کالبدی منطقه 16 به سال 1299 و روی کار آمدن رضا خان بر می گردد . از این سال به بعد، به تبع اعمال سیاست‌های توسعه صنعتی وخدماتی ، موقعیت محدوده درجنوب شهر آن زمان و همچینین قسمت جنوب بازار وقرارگیری منطقه درمسیر راه‌های مهم ارتباط دهنده تهران به نقاط جمعیتی جنوب کشور، عناصر فعالیتی و مسکونی مختلفی در گستره آن شکل گرفت که برخی از آنها تاثیری عمده بر روند توسعه کالبدی منطقه داشته‌اند. این روند ادامه داشت تا دوره سال‌های 1357 – 1342 که صنـایـع و کارگاه‌هـای جدیدی ایجـاد شـدند: همانند سنگبری‌های جنوب غــرب چهـارراه فــرح آباد، نیروگــاه بعثت، بنگـاه‌های حمـل ونقـل وسنگبـری‌های جنـوب شرق محـدوده، پایانه مسـافـربـری جنـوب، بنگـاه های آهـن فروشی خیابان‌های ستاره ومهرآبادی، بنگاه‌های باربری و انبارهـای شمال شرق محلــه بـاغ آذری وشمـال غرب چهارراه فرح‌آباد. این صنایع به واسطه اشتغال و رونقی که ایجاد کردند زمینه ساز گسیل جمعیت به منطقه هم شدند.

بنابراین کارگاه‌های سنگبری بین سال‌های 1357 – 1342 در محله شهرک بعثت ایجاد شد و با گذشت سال‌های نه چندان طولانی به منطقه وسیعی از کارگاه‌های سنگبری در قسمت شمال و شمال غربی محله یعنی حد فاصل خیابان های فدائیان اسلام و مطهری و بزگراه بعثت تبدیل شد. در این کارگاه‌ها انواع سنگ‌های ساختمانی ، صنعتی ، قبر و ... تهیه و تولید می‌شوند و از آنجا که باربری‌های گوناگونی هم در اطراف این کارگاه‌ها وجود دارد به آسانی می توانند سنگ‌های تولید شده را به مناطق، شهرها، استان ها و حتی کشورهای دیگر صادر کنند و از این رو به ارائه خدمات مناسب بپردازند. با توجه به مراکز فروش انواع سنگ‌ها در اطراف این کارگاه‌ها  تولید کنندگان انواع سنگ‌ها می‌توانند خود یا نمایندگان فعالشان به ارائه این محصول با قیمت‌های مناسب در سطح منطقه و حتی شهر تهران بپردازند.

اما این تنها یک روی سکه است از نگاهی دیگر با توجه به گسترش شهرنشینی وبزرگ‌تر شدن شهر تهران و همچنین رشد جمعیت محله شهرک بعثت با در نظر گرفتن آنکه فعالیت‌های صنعتی و خدماتی پرآلاینده نظیر کارگاه‌های سنگبری با توجه آلودگی فراوان زیست محیطی‌شان باید خارج از شهرها خصوصاَ مناطق مسکونی قرار گیرند، انتظار می‌رود این کارگاه‌ها نه تنها به خارج از محدوده محله شهرک بعثت بلکه به خارج از محدوده شهر تهران انتقال یابند. بالاخره پس از سال‌ها مسئولان به این مهم توجه کرده و طبق مصوبه مورخ 8/5/90 شورای محترم اسلامی شهر تهران قرار شده کلیه این سنگبری‌ها و سنگ‌فروشی‌ها منتقل شود.

معایب سنگبری ها در محله

-          -فعالیت پرآلاینده و خطرناک

-          -ایجاد آلودگی زیست محیطی

-          ایجاد رفت و آمد زیاد و ترافیک خیابان ها

-          ضرورت وجود باربری‌های فراوان و عبور و مرور ماشین‌های سنگین به دلیل حمل و نقل سنگ‌ها

-          مخدوش شدن چهره محله

-          شکل غیر زیبا به فضای محل

-          امنیت پایین به دلیل وجود زمین های بی استفاده و همسایگی آن با مناطق مسکونی

 فرصت ها

با توجه به مطالبی که گفته شد این انتظار می‌رود که پس از انتقال و نغییر کاربری این مراکز فرصتی برای پر کردن کمبود هایی که در محله وجود دارد اختصاص یابد. در زیر نمونه هایی از این کمبود ها به صورت خلاصه مطرح شده است:

-          ایجاد مرکز فرهنگی چند منظوره

-          ایجاد مجموعه ورزشی مجهز چند منظوره

-          ایجاد مرکز تفریحی

-          ایجاد مرکز بهداشتی ودرمانی

-          ایجاد مرکز تجاری

ایجاد پارکینگ عمومی و طبقاتی